Hướng dẫn phục hồi dữ liệu đã xóa
Lâu lắm rồi mình không có nhu cầu phục hồi dữ liệu, dạo gần đây chơi nhiếp ảnh với anh chị em trong diễn đàn mới có lại nhu cầu này, lí do là vì anh chị em rất hay xóa nhầm hình trong thẻ nhớ, do đó, mình viết bài hướng dẫn ngắn này để giúp anh chị em cũng như bạn nào cần phục hồi dữ liệu (minh họa trên Windows).
1. Vì sao dữ liệu đã xóa, thậm chí xóa khỏi thùng rác vẫn phục hồi được (đọc thêm nếu bạn thích)?
Hãy hình dung nếu như chưa từng có phát minh ra quyển tập mà thế giới chỉ mới phát minh một cuộn giấy dài (giống trong phim cổ trang Trung Quốc thời xưa người ta dùng cuộn nhiều thanh tre nối lại), như vậy, khi đi học, đi làm, cần ghi chép, chúng ta cứ việc chép luôn tuồn trên cuộn giấy dài đó. Tuy nhiên, nếu điều này xảy ra, vấn đề là làm sao ta phân biệt được nội dung này với nội dung khác, và khi cần tìm một nội dung nào đó, làm sao chúng ta biết nó ở vị trí nào của cuộn giấy để tìm? Để giải quyết, người ta phát minh ra quyển tập có nhiều trang giấy. Lúc đó, một nội dung bắt đầu từ trang nào, kết thúc ở trang nào, vài dài bao nhiêu trang,… được phân biệt dễ dàng qua số trang được đánh trên cuốn tập.
Thiết bị lưu trữ cũng vậy, về mặt luận lý, nó cũng được chia thành từng ô dữ liệu nhỏ, giống như từng trang giấy. Nhờ vậy, khi cần truy xuất một tập tin cụ thể, máy có thể nhanh chóng xác định tập tin đó đang nằm ở đây để mở ra cho bạn.
Vậy việc đó có liên quan gì đến việc xóa tập tin?
Trên quyển tập, nếu viết bằng bút bi, bạn không có cách nào để xóa cả. Nhưng nếu viết bằng viết chì, bạn có thể dùng cục tẩy tẩy từng hàng trên quyển tập.
Trên máy tính thì sao? Khác quyển tập, thiết bị lưu trữ đa phần có khả năng cho phép ghi đè. Nếu vậy, khi xóa, máy tính không thực sự xóa dữ liệu, mà nó chỉ làm việc đơn giản là đánh dấu trên đầu trang rằng, trang này đã bị xóa, và lần sau cần ghi, cứ việc ghi đè.
Điều đó có nghĩa là nếu bạn đã xóa tập tin, nó thực ra vẫn còn ở đó, nó chỉ bị đánh dấu là đã xóa, và lần ghi dữ liệu tới, nó có thể bị ghi đè. Và nếu nó chưa bị ghi đè, nó vẫn còn có thể phục hồi được.
2. Khi nào dữ liệu còn có thể phục hồi được?
Như trên, bạn suy ra rằng, nếu tập tin đã bị ghi đè thì không còn khả năng phục hồi tập tin đó nữa. Vì vậy, nếu muốn phục hồi dữ liệu trên thẻ nhớ chẳng hạn, bạn phải hạn chế ngay việc ghi file vào thẻ nhớ, vì có khả năng dữ liệu ghi vào sẽ đè lên dữ liệu bạn muốn phục hồi.
Ngoài ra, nếu bạn định dạng (format) cấp thấp (ngày nay ít khi dùng) thì cũng khó có khả năng phục hồi.
Nếu bạn chỉ mới xóa, format nhanh, phân chia phân vùng,… thì rất may cho bạn, dữ liệu vẫn còn đó. Hiện nay, có rất nhiều chương trình có khả năng lấy lại dữ liệu cho bạn, bạn có thể tự cứu dữ liệu tại nhà, tiết kiệm được nhiều chi phí.
Tuy nhiên, nếu ổ cứng bị trầy xước, cháy xém, vỡ, nhiễm từ,…. hoặc máy tính không nhận ra, thì bạn không có khả năng dùng phần mềm để cứu dữ liệu nữa. Tình huống này, hãy đem thiết bị lưu trữ ra các cơ sở chuyên làm phục hồi dữ liệu. Họ có thiết bị để tháo ổ cứng nếu cần thiết, và đọc thủ công trên đó. Khả năng phục hồi được dữ liệu cũng sẽ thấp chứ không cao.
3. Cần làm gì để cứu dữ liệu
Thứ nhất, không ghi dữ liệu vào thiết bị muốn phục hồi
Thứ hai, chuẩn bị một thiết bị lưu trữ khác để ghi dữ liệu phục hồi được. Ví dụ nếu bạn đang phục hồi dữ liệu trên ổ phân vùng D, thì dữ liệu phục hồi được do chương trình đưa ra, hãy chép qua ổ E. Bạn không thể vừa phục hồi, vừa ghi dữ liệu đã phục hồi vào cùng 1 thiết bị tại 1 thời điểm.
Thứ ba, hãy đảm bảo điện và pin, vì việc này có thể mất nhiều thời gian.
4. Phần mềm cứu dữ liệu
Ngày nay, đa phần ổ cứng Windows dùng hệ tập tin NTFS. Hãy dùng GetDataBack for NTFS (bạn tìm trên Google nhé).
Nếu ổ cứng theo hệ FAT, hãy dùng GetDataBack for FAT.
Nếu bạn muốn phục hồi dữ liệu từ thẻ nhớ, mình đề xuất CardRecovery cho Windows hoặc Card Rescue cho Mac.
5. Phục hồi dữ liệu từ thẻ nhớ sử dụng CardRecovery
Dưới đây mình hướng dẫn các bạn phục hồi dữ liệu từ thẻ nhớ bằng cách sử dụng CardRecovery. (Chủ yếu hướng dẫn anh chị em nhiếp ảnh, nhưng bạn cũng làm tương tự để cứu các loại file dữ liệu khác hoặc cứu từ ổ cứng nhé, chỉ cần sử dụng đúng chương trình như mục 4 mình đã giới thiệu).
Bạn có thể tải bản dùng thử CardRecovery tại http://www.cardrecovery.com/. Nếu bạn sử dụng Mac, bản tương ứng là Card Rescue, tải xuống tại http://www.cardrescue.com/.
Bước 1: Gắn thẻ nhớ cần phục hồi vào máy. Bạn cũng cần chuẩn bị 1 ổ cứng dung lượng trống lớn hơn tổng dung lượng các file bạn cần cứu.
Bước 2: Chạy chương trình CardRecovery, cửa sổ sau sẽ xuất hiện, hãy bấm Next.
Bước 3: Sau khi bấm Next, cửa sổ sau xuất hiện:
Tại dòng Drive Letter, hãy chọn ổ thẻ nhớ muốn phục hồi.
Tại dòng Camera Brand and File Type, chọn loại máy ảnh đã chụp các file hình trên thẻ nhớ (mỗi loại máy ảnh sẽ có một kiểu file nhất định, nhất là file RAW. Xác định rõ loại máy sẽ giúp ứng dụng CardRecovery phục hồi tốt hơn), nếu không rõ, hãy chọn Generic Digital Camera. Bạn cũng cần xác định chỉ cứu hình, hay cả phim lẫn tập tin âm thanh (nếu có).
Tại dòng Destination Folder, bạn xác định đường dẫn thư mục nơi sẽ lưu tập tin sau khi đã phục hồi.
Bấm Next để tiếp tục.
Bước 4: Sau khi bấm Next, nếu cửa sổ sau hiện ra, hãy xác định dung lượng tổng cộng của thẻ nhớ của bạn theo MB.
Bước 5: Tại cửa sổ kế tiếp, chương trình sẽ tự động tìm và khôi phục file cho bạn. Bạn có thể bấm Pause để tạm dừng hoặc Stop để dừng hẵn việc tìm và khôi phục. Sau khi quá trình tìm hoàn tất, bấm Next
Bước 6: Cửa sổ sau xuất hiện, sắp xếp các file đã tìm thấy theo danh sách (list). Bạn có thể bấm Preview để xem thử dữ liệu được phục hồi. Mặc định tất cả các file đều được chọn sẵn, nếu bạn bấm Next, những file này sẽ được phục hồi và lưu vào thư mục phục hồi bạn đã xác định ở bước.
Cuối cùng, sau khi bấm Next, cửa sổ sau cùng xuất hiện, báo việc phục hồi đã hoàn tất. Bạn có thể bấm Finish hoặc Close để đóng chương trình.
